Diafraqma yırtığı  nədir?

Anadangəlmə diafraqma yırtığı, diafraqma əzələsinin bir hissəsində (qarın boşluğunu döş boşluğundan ayıran və nəfəs almağa kömək edən bir əzələdir) inkişaf pozğunluğuna görə dəliyin olmasıdır. Bu yırtıq sağ və ya sol tərəfdə ola bilər, lakin ən çox sol tərəfdə olur. Qarın boşluğu orqanlarının bir hissəsi, mədə, dalaq, nazik və yoğun bağırsaqlar, qaraciyərin bir hissəsi döş qəfəsinə keçə bilər. Buna görə də ağciyərin inkişafı və böyüməsi üçün çox az yer qalır.

Diafraqma yırtığının növləri:

1. Konjenital (ana bətnindən etibarən var olan) – posterolateral yırtıq vəya Bochdalek yırtıq
2. Retrosternal yırtıq – başqa adıyla Morgagni yırtığı
3. Hiatus yırtığı
4. Travmatik diafraqma yırtığı (travma nəticəsində yaranan)
5. Diafraqma eventrasiyası – diafraqma yüksəkliyində bir gözləgörülən yırtıq olmasa da diafraqma yırtıqları içərisində təsnif edilməlidir.

Biz bu yazıda daha çox Bochdalek tipli yırtıqdan bəhs edəcəyik.

Körpənin ana bətnində inkişafı zamanı bu anomaliyanın yaranmasının tibbə məlum səbəbi yoxdur. 5000 körpədən 1-də rast gəlinir. Bu körpələrin üçdə birində başqa bir inkişaf anomaliyası da olur. Ən çox görülən ürək anomaliyalarıdır.

Şikayətlər və simptomlar hansılardır?

Oksigen çatışmazlığı səbəbindən göyərmə

Sürətli nəfəs alıb vermə

Ürək sayılarının artması

Nəfəs alarkən geri çəkilmə və gərginlik

Diaqnoz necə qoyulur?

Diafraqma yırtığı olan körpələrin əksəriyyətinə hamiləlik zamanı ultrasəs müayinəsi zamanı diaqnoz qoyulur. Adətən 18 həftəlik detallı usm müayinəsində diaqnoz qoyulur. Maqnit rezonans görüntüləmə və ultrasəs diaqnostika üçün istifadə olunan radioloji görüntüləmə üsullarıdır.

Müalicə

Anadangəlmə diafraqma yırtığının müalicəsi əməliyyatdır. Əməliyyat zamanı orqanlar normal olaraq olacağı yerə yerləşdirilir və diafraqmadakı dəlik bağlanır. Əməliyyatdan sonra tənəffüs dəstəyi vacibdir. Əməliyyatdan sonrakı yaşam şansı körpənin ağciyərlərinin necə inkişaf etməsindən asılıdır. İkinci ən əhəmiyyətli prognostik faktor ağciyər hipertenziyasıdır (PH- pulmoner hipertansiyon). Hansı uşaqda Bochdalek hernisinin yüngül seyr edəcəyi, hansı uşaqda ölümcül seyr edəcəyi ilə bağlı dəqiq məlumatlar olmasa da bətndaxili LHR dediyimiz ölçüm dəyəri (detallı ultrasəs müayinəsi edən həkiminizdən soruşun) ilə qabaca da olsa prognoz verə bilirik. LHR 1.5 üzəri xəstələr yaxşı LHR 1 dən kiçik olan xəstələr adətən pis seyr edir. Amma bu dəqiq məlumat deyil, ölçüm xətası ola bilər və sairə. Bu baxımdan Bochdalek hernisi bir abort üçün göstəriş hesab edilməməlidir. Ümumiyyətlə hidrops fetalisi olmayan, ciddi ürək qüruru olmayan, ciddi sklet anomaliyası olmayan döllər abort edilməməlidir.

Cərrahiyyə təcili deyil, prioritetdir. Doğuşdan dərhal sonra tənəffüs dəstəyinə ehtiyac körpənin ağciyərlərinin yaxşı inkişaf etmədiyini və anomaliyanın ağır olduğunu göstərir. Ağciyərlərin yaxşı inkişaf etmədiyi və ağır ürək anomaliyalarının olduğu hallarda körpənin həyatı yüksək təhlükə altındadır və əməliyyatdan əvvəl və ya sonra itirilə bilər.

Körpələr əməliyyatdan sonra çox diqqətlə izlənilməlidir. Körpələrin əksəriyyəti ağciyər çatışmazlığı səbəbindən oksigen dəstəyi və dərmanlara ehtiyac duyur. Tez-tez ağciyər infeksiyaları, tənəffüs problemləri və qastroezofageal reflü xəstəliyi əməliyyatdan sonra baş verə biləcək və müalicə edilməsi lazım olan vəziyyətlərdir.

Qidalanma problemləri üçün dəstəyə ehtiyac ola bilər, buna görə də onların inkişafının normal getməsi üçün qidalanma dəstəyi verilə bilər.